VakıfBank Kültür Yayınları’nın (VBKY) okurla buluşturduğu “Araplar ve Kıssa Anlatma Sanatı – Tuhaf Bir Âşinâlık” Türkçe’de birinci kere yayımlanıyor. Arap edebiyatı üzerinden nitelikli çalışmalarıyla tanınan Fas doğumlu romancı, denemeci ve eleştirmen Abdelfattah Kilito, Binbir Gece Masalları, ismini dürüstlüğün simgesi Kelîle ve palavranın simgesi Dimne’den alan Kelîle ve Dimne masalı ile Kitâbü’l-Buhalâ (Cimriler Kitabı) üzere anlatı sanatında değerli bir yeri olan ve ekseriyetle tenkide açık olmayan kültürel hazinelere taze bir bakış açısı getiriyor.
Muharririn bir eleştirmen olarak yaratıcılığını ve cüretini sergileme fırsatı bulduğu yapıtta, kendilerini şiirin ustası olarak gören Arapların dünyanın en düzgün öykü anlatıcıları mertebesine nasıl yükseldiğine ışık tutuluyor. Eski anlatıların derlenmesi, tekrar yorumlanması ve onlara yine paha kazandırılmasıyla birlikte Avrupa yazınının da ayrılmaz bir kesimi haline geldiğini söyleyen Abdelfattah Kilito, “Genel olarak Arap kıssaları ortasında rastgele bir Avrupa yapıtına yakın bulunanlar kayırılır ve öne çıkarılır. Bu türlü bir benzerlik gösteremeyen yapıtlarsa prestij görmez ve akıl almaz bir yalnızlığa terk edilir. Anlatı sanatının tepesinde bir eser olmasına rağmen, bir Molière’in L’Avare’i (Cimri), bir Balzac’ın Eugénie Grandet’siyle bağdaştırılamadığından tıpkı yazgıya mahkûm olur. Öte yandan, Avrupa edebiyatına bariz bir biçimde az çok tesir etmiş eserler ünlenir ve göklere çıkarılır. Tıpkı, La Fontaine Masalları’yla ilişkilendirilen Kelîle ve Dimne’de, pikaresk romanlarla bağdaştırılan Hemedânî’nin ve Harîrî’nin Makāmât’larında, İlahi Komedya’ya benzetilen Maarrî’nin Risâletü’l-gufrân’ında, Robinson Crusoe’nun atası kabul edilen İbn Tufeyl’in Hay b. Yakzân’ında, De l’amour’un (Aşk Üzerine) öncülü sayılan İbn Hazm’ın Tavku’l-hamâme’sinde (Güvercin Gerdanlığı) olduğu üzere…” kelamlarıyla eserler ortasındaki bu seçici yaklaşıma dikkat çekiyor.
“Binbir Gece Masalları’nı ayrıcalıklı kılan neydi?”, “Kelîle ve Dimne nasıl okunmalı?”, “Bir kahraman olarak Cimri nasıl bir portre çiziyor?”, “İtalyanlar’ın en büyük şairlerinden Dante Alighieri’nin Arap kültürüne olan ilgisi yapıtlarına nasıl yansıdı?” üzere sorulara cevapların aradığı kitapta, Kilito ahlaki ideolojinin gelişiminde anlatının oynadığı kilit rolü göstermeye çalışıyor. Büyük Fas Mükafatı, Fransız Akademi Mükafatı ile Sultan Kuveys Mükafatı Tenkit ve Edebiyat Çalışmaları Ödülü’ne layık görülen Abdelfattah Kilito, Arap anlatı edebiyatına dair okurlara yeni bir pencere açarken, edebi metinler üzerinde yine düşünmeye davet ediyor.
Hibya Haber Ajansı
