Son yıllarda toplumsal hayatın içinde yalnız hayatı kutsayan, onu bireylerin bir tercihi olarak sunan “seçilmiş yalnızlık” akımına dikkat çeken uzmanlar, bu akımın sağlıklı bir norm halinde gösterilmesinin hakikat olmadığını vurguluyor.
Tanınan medya eserleri ve toplumsal medya tarafından pompalanan, diğerlerinin sorumluluğunu almadan yalnızca kendi için yaşayan, haz peşinde koşan bireylerin adeta kutsandığını kaydeden uzmanlar, “Bu ömür biçimi bir seçimden çok yapısal ve kültürel nedenlerle insanların içine itildikleri bir durum” değerlendirmesinde bulunuyor. Uzmanlar, tüketim toplumunda sistemin bireyi yalnızlığa teşvik ettiğine, tüm yaş kümeleri içinde ise kendilerini en fazla yalnız hissedenlerin 30’lu yaşlardaki beyaz yakalılar olduğuna dikkat çekiyor.
Sosyoloji Profesörü Barış Erdoğan, çağdaş toplumların en kıymetli problemlerinin başında gelen yalnızlık ve seçilmiş yalnızlık olgusu hakkında değerlendirmede bulundu.
Seçilmiş yalnızlık, sağlıklı bir norm değil!
Son yıllarda toplumsal hayatın içinde yalnız ömrü kutsayan, onu bireylerin bir tercihi olarak sunan “seçilmiş yalnızlık” olarak isimlendirilen bir akım olduğunu kaydeden Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Seçilmiş yalnızlık düşünürlerin, bilim insanlarının, tasavvuf erbabının, sanatkarların, hayatında kıymetli bir değişim kararı almak isteyen insanların hayatlarında bir periyot kendilerini toplumdan izole ederek üretkenliklerini artırmak, yeni fikirler geliştirmek için bir tercihleri olabilir. Lakin toplumun genelinde bu cins bir yalnızlığı sağlıklı bir norm halinde göstermeyi yanlışsız bulmuyorum. Bu mevzuyu daha geniş ele almadan evvel yalnızlık kavramını açmak gererekecektir.”dedi.
Yalnızlık kavramına, daha yakından bakalım
Yalnızlığın “yalnız olmak”, “yalnız yaşamak” ve “yalnız hissetmek” olarak üç kavram halinde ele alınabileceğini söz eden Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Bu kavramlardan yalnız olmayı toplumsal bütünleşme eksikliği ve yalnız yaşamayı aile yokluğu çerçevesinde inceleyebiliriz. Yalnız hissetmek ise yalnızlığı toplumsal bir tecrübe olarak algılamaktır. Bu tecrübe ister toplumsal tecritten kaynaklanan durumlardan olsun ister mesleksel ya da ailevi durumlar çerçevesinde olsun kişinin kendisini yalnız hissetmesiyle ilgili bir durumdur. Birey çağdaş toplumun içindeki zehirleyici ilgilerden, güvencesizlikten, mutsuzca yapmak zorunda kaldığı mesleğinden ve istikrarsız aile ilgilerinden kendini korumak için kaçar. Yalnız yaşadığı meskeni sığındığı kutsal bir yer haline getirir. Yani toplumsal temasların kendisi bile insanın kendisini ‘Yalnız hissetmesine’ neden olabilir.” diye konuştu.
Yalnız yaşamak, seçilmiş yalnızlıkla ilişkilendiriliyor
“Yalnız olmanın” kavramsallaştırmasının ise yalnızlığı toplumsal temasların ve ilişkilerin eksikliği ya da yokluğu ile ilişkilendirdiğini kaydeden Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Aile ve arkadaşlarınızla yüz yüze ilgilerinizin sayısı azalır. Vaktinizi toplumsal medyada geçirirsiniz ya da toplumsal aktivitelere bile tek başına gitmeye başlarsınız.”dedi.
Yalnızlık yeni bir hayat biçimi olarak görülüyor
‘Yalnız yaşamak’ olgusunun ise günümüzde daha çok seçilmiş yalnızlıkla ilişkilendirildiğini söz eden Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Yalnızlığı bu halde tanımlayanlar, onu toplumsal bir sorun olarak görmekten çok yeni bir ömür biçimi olarak görüyorlar. Bu tek yaşayan bireyler toplumdan izole olmuş, toplumsal alakaları zayıf ya da olmayan şahıslar olarak ele alınmıyor. Öznesi bekârlar olan bu toplumsal küme akşamları tek uyumayı seçmiş lakin bir arada toplumsal aktivitelere katılan ve ‘mutlu’ bireyler olarak lanse ediliyorlar. Topluma hâkim olan bireycilik ve kapitalist sistemin arzuladığı tüketim kültürü ile uyumlu bu yaklaşım yalnızlığı “olumsuz bir prizmadan kurtarmak için ‘solo yaşam’, ‘tek başına yaşam’ biçiminde yine formüle ediyor.” dedi.
Yalnızlık seçimden çok, insanın içine itildiği bir durum
“Bu pembe gözlüklü bakışı pek gerçek bulmuyorum” diyen Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Bu hayat biçimi bir seçimden çok yapısal ve kültürel nedenlerle insanların içine itildikleri bir durum” tespitinde bulundu.
Tüketim toplumunda sistem, bireyi yalnızlığa teşvik ediyor
Tanınan medya eserleri ve toplumsal medya tarafından pompalanan, diğerlerinin sorumluluğunu almadan yalnızca kendi için yaşayan, haz peşinde koşan bireylerin adeta kutsandığını kaydeden Prof. Dr. Barış Erdoğan, şunları söyledi:
“Tüketim toplumunda sistem bireylere ‘emekçiler, tasarrufçular olarak değil, lakin gittikçe daha çok tüketiciler olarak ihtiyaç’ duyuluyor. Bu durumda yalnız yaşayanların sayısının artması, konut kullanımından, mesken eşyalarına kadar birçok eserin daha fazla kullanılmasına ve satılmasına neden oluyor.
Yalnız yaşayanlar uygun bir müşteri kitlesi
Cümbüş ve turizm dalı için de yalnız yaşayanlar düzgün bir müşteri kitlesi. Yalnız yaşayanların yoğunlukla ilgi ettiği buluşma siteleri internet dünyasının en karlı yatırımları. Ayrıyeten yalnız yaşayanlar kendilerini memnun etmek için daha fazla para harcayabilmekteler. Bu durumda dizi sinemalarda, medya haberlerinde başarılı, daima eğlenen, gezen avukatlar, mimarlar, özgür meslek sahibi medyatik stereotipiler olarak insanların, bilhassa gençlerin hayallerine seslenmektedir.”
Yalnızlıktan kurtulmanın en düzgün yolu manalı hayat
Tanınan kültürde gösterilmek istenene rağmen gerçek hayatta durumun çok farklı olduğunu belirten Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Ancak yalnız yaşayan bekâr erkekler ve bayanlar bu tanınan kültür eserlerinde klişe haline gelen ömürler sürmemektedirler. Gerçekler medya tarafından topluma sunulan hayallerden çok daha farklıdır. İster gelişmiş sanayi toplumlarında olsun ister Türkiye üzere gelişmekte olan bir ülkede olsun ‘seçilmiş yalnız’ birçok birey için ruhsal, ekonomik ve toplumsal alakalar açısından çok istikametli, şiddetli bir imtihandır. Yalnızlıktan kurtulmanın en yeterli yolu manalı bir hayat yaşamaktır. Manalı bir hayat bizi bir amaç doğrultusunda bir toplumsal etrafa de bağlar, yalnızlık hissinden de kurtarır.” diyor.
Sosyal etrafla bağlar zayıflıyor
Çağdaş toplumda herkesin gittikçe daha yalnızlaştığını belirten Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Zira süratli bir hayat temposunun yaşandığı devasa metropol ortamında aile ve arkadaş bağlarımız çözülüyor. İçinde yaşadığımız yüksek katlı sitelerde komşuluk bağlarımız koptu. Bilhassa beyaz yakalı işlerde işimizi korumak için çalışma arkadaşlarımızla iş birliğinden çok rekabete zorlanıyoruz. Tüm bunlar güçlü bağlarımızın olduğu klasik toplumsal etrafımızla bağlarımızı zayıflatıyor. Tahminen instagram, facebook üzere toplumsal ağlardaki arkadaş sayımız artıyor fakat bunlar da zayıf bağlarımız. Hayatta bize inanç veren gerçek dostlar değiller.” dedi.
Hayat kaideleri da ilgileri etkiliyor
Zorlaşan hayat kaidelerinin da alakaları olumsuz etkilediğini kaydeden Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Tüm bu aksiliklerin üstüne gelen hayat pahalılığı, alım gücünün düşmesi de güçlü bağlarımızın olduğu ve hala koruyabildiğimiz aile, akraba arkadaş, komşularımıza yaptığımız ziyaretleri ve buluşmaları değerli ölçüde olumsuz istikamette etkiledi. Hatta gençlerin flörtleşmeleri, yeni bir ilgiye başlamaları bile ekonomik nedenlerle yarı yarıya azaldığı konusunda son periyotta birtakım çalışmalar var. Arkadaş, akraba buluşmaları bir mazeretle daima ileri bir tarihe erteleniyor. Gençler bir kafede buluşmak yerine toplumsal medya üzerinden birbirleriyle bağlarını muhafazaya çalışıyorlar.” dedi.
En çok 30’lu yaşlardaki beyaz yakalılar yalnız hissediyor
Tüm yaş kümeleri içinde kendilerini en fazla yalnız hissedenlerin 30’lu yaşlardaki beyaz yakalılar olduğunu kaydeden Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Zira üniversite çağındaki gençlerin ve yeni mezunların hala şimdi tüketilmemiş bir arkadaş etrafları var. Bu küme hem kendisi ile emsal zevkleri paylaşan ve hem de bol bol vakti olan arkadaşları yahut partner adaylarını etraflarında bulabiliyorlar. Üstelik gençlikte beklentiler ve maddi imkanlar daha düşük olduğundan maddiyat münasebetlerin kurulmasında öteki yaş kümelerine nazaran daha az belirleyici oluyor. Fakat okul ile ilginin kesildiği ve çalışma hayatına atınılan yıllarda insanların yakın toplumsal alanları daralıyor, akran kümeleri içinde aile hayatının içine girenler artıyor, etrafı arkadaştan çok kendine rakip olarak gördüğü ofis arkadaşlarıyla doluyor.” diyor.
25-35 yaş ortası yalnızlığı arkadaşlık uygulamalarında gidermeye çalışıyor
Bu yalnızlaşmanın sonuçlarını çöpçatan sitelerinin kullanıcı profillerinde de gördüklerini söz eden Prof. Dr. Erdoğan, kelamlarını “Arkadaş etrafının daraldığı 25-35 yaş kümesi tüm buluşma platformlarında en büyük kümesi oluşturuyor. Yaş ilerledikçe çift hayatı içinde olanların oranı arttığından bu platformların kullanım oranları azalmaktadır. Lakin ileri yaş kümelerinde da bilhassa günümüz toplumunda süratle artan boşanmalar, kapitalist toplumun bireyciliği ve yalnız yaşamayı destekleyici teknoloji ve hizmetler geliştirmesi yalnız yaşamayı kıymetli bir seçenek olarak karşımıza çıkarıyor.” biçiminde tamamlıyor.
